TOPLUMSAL STATÜ, TOPLUMSAL ROL VE TOPLUMSAL PRESTİJ

TOPLUMSAL STATÜ

Bir bireyin toplum içerisindeki yeri ve konumuna toplumsal statü denir.

Her statünün belli dayanakları vardır. Bunlar cinsiyet, iş, eğitim düzeyi, servet, soy, yaş, medeni hal, dinsel inanış, aile gibi.

Statüler kendi aralarında ikiye ayrılırlar

1.       Verilmiş Statü : Kişinin hiçbir çaba ve emek sarf etmeden doğuştan sahip olduğu statülerdir.

Örneğin cinsiyet.

2.       Kazanılmış Statü : Kişinin kendi emek ve çabası sonucu elde ettiği statüdür.

Örneğin : Bir kişinin mesleği.

STATÜNÜN ÖZELLİKLERİ

a.       Her insan aynı anda birden fazla statüye sahiptir. Bu kavrama da statü dizisi denir.

b.      Sahip olunan statü zamanla artar.

c.       Her statü belli kurallara bağlıdır.

d.      Her statünün bir karşılığı bulunur. Örneğin öğretmen-öğrenci, karı-koca, zengin-fakir gibi.

e.      Statüler birbiriyle ilişkilidir ve tek başlarına bir anlam ifade etmezler.

f.        Statüler toplumdan topluma ve aynı toplumda zamanla değişiklik gösterebilir.

Baskın (Master) Statü : Bireyin sahip olduğu belli bir statünün diğer statülerini de etkilemesidir.

Örneğin : Bir kişinin soylu bir aileden gelmesi, okuduğu okul kalitesini, yaşam standardını ve en azından hangi mesleği yapmayacağını belirler.

Anahtar (Kilit) Statü : Bireyin sahip olduğu statülerden toplumda en etkin olanıdır. Bu statülerin kullanılmasında bireyin fikri değil, toplumun veya grubun bireyi nasıl tanıdığı önemlidir.

Örneğin : Ferhat göçer hem sanatçı hem de doktordur fakat toplumda bilinen statüsü sanatçı oluşudur.

TOPLUMSAL ROL

Bireylerin sahip oldukları statülerine uygun davranmasıdır.

è Statüler işgal edilir, roller ise oynanır.

TOPLUMSAL ROLÜN ÖZELLİKLERİ

a.       Toplumsal roller toplumun beklentilerine uygun ise beğenilir, değilse kınanır.

b.      Her toplumsal rol, izin verilen ve yasaklanan davranışları içerir.

c.       Roller, statünün dinamik yönüdür.

d.      Toplumsal roller, toplum tarafından belirlenir ve kültürel sistemlerin nasıl eyleme geçirileceğini gösterir.

e.      Roller, bireyin tutum ve davranışları üzerinde etkilidir.

f.        Anahtar statü gibi, anahtar rol de vardır.

Rol Çatışması : Kişinin farklı statülerinin gerektirdiği rollerin, aynı anda gerçekleşemeyecek şekilde birbirine karşıt olmasıdır.

Rol Pekişmesi : Kişinin farklı statülerinin gerektirdiği rollerin birbirini kolaylaştırmasıdır.

TOPLUMSAL PRESTİJ (SAYGINLIK)

Toplumsal prestij aslında iki anlama gelecek şekilde kullanılır.

1. Bir toplumda statülere verilen değer anlamında. Örneğin Türk toplumunda doktora verilen değer fazlayken, bir işçiye verilen değer azdır.

     Bu anlamda kullanılan toplumsal prestij ise toplumdan topluma ve aynı toplumda zamanla değişir.

2. Kişisel saygınlık anlamında kullanılır. Bireye başka bireyler üzerinde üstünlük sağlar ve kişinin kendi emek ve çabası vardır.

Örneğin bulunduğu kentte aranılan bir diş doktoru olmak. Çok diş doktoru vardır fakat aranılan kişi kendi mesleğinde daha başarılır.